Niezwykłą urodę tego drzewa opisał Adam Mickiewicz w księdze III poematu „Pan Tadeusz”.
„ Stoi....
nad całą leśną gromadą wzniesiona wysmukłością kibici i barwy powabem:
Brzoza biała...”
Brzozy piękne są o każdej porze roku. Wiosną zachwycają jasną zielenią świeżo rozwiniętych listków. To symbol ponownego burzenia się do życia. Latem soczysta zieleń rzuca chłodny cień. Jesienią wyglądają jak pozłocone. Zimą najlepiej widać ich śnieżnobiałą korę.
Brzoza to typowe drzewo Północy. Brzozy są ulubionymi drzewami ludów indogermańskich i słowiańskich. Starożytnym Rzymianom i Grekom były prawie nieznane. Jedynie Pliniusz pisze, że Galowie z lepkiego soku brzóz wyrabiali coś w rodzaju gumy, której używali też jako plastra. W wierzeniach plemion germańskich, słowańskich i nadbałtyckich brzoza uważana była za drzewo święte, symbolizowała czystość.
Lecznicze właściwości brzozy znano już w średniowieczu. Opisywali ją wielcy znawczy zielarstwa tamtych czasów: św. Hildegarda z Bingen, Konrad z Magenbergu, Albert Wielki.
Brzoza ceniona była jednak na długo przed średniowieczem. Korę brzozową wykorzystwano już w czasach prehistorycznych. Ludziom epoki kamiennej brzozy umożliwiały przetrwanie. Ich delikatną miazgę twórczą (kambium) wykorzystywali jako obfitujące w mitaminę C pożywienie. Z kory wyrabiali obuwie, odzież, maty, naczynia. Świadczy o tym znalezienie w roku 1991 - przy człowieku tkwiącym od 5 300 lat w lodzie, w Alpach Tyrolskich – kołczana z kory brzozowej i dwóch kawałków białej huby brzozowej. Można przypuszczać, że torby lodowego człowieka z alpejskiej doliny Őtz były zestawem medycznym tamtych czasów.
Wiek XX przyniósł intensywne badania chemizmu brzozy i możliwość wykorzystania go w medycynie. Surowcem farmaceutycznym są liście brzozy (Folium betulae). Medycyna ludowa zaadoptpwała na swoje potrzeby: korę (Betulae cortex), pączki (Betulae gemmae), węgiel drzewny (Betulae carbo), dziegieć (betulae pix), oskołę (sok wydzielający się wiosną z naciętego pnia), hubę biała (białe guzowate narośła tworzone przez grzyb Piptoporus betulinus) oraz hubę czarną (grzyb Inonotus obliquus).
Stosowanie liści brzozy w lecznictwie oparte jest na wieloletniej tradycji używania i obserwacji skuteczności oraz braku działań szkodliwych tego surowca. Napary liści brzozy zwiększają wydzielanie moczu, a wraz z nim jonów sodowych i chlorkowych. Nieodzowne są w tzw. kuracjach płuczących. Liście brzozy pobudzają przemianę materii i wspomagają odtruwanie organizmu. Działanie lecznicze pozostałych surowców nie jest jeszcze w pełni udowodnione. Obiecujące surowce to huba czarna i kora. Na pniach brzóz występuje kilka grzybów pasożytniczych. Włóknouszek ukośny tworzy ciemne guzowate narośla, które po odcięciu i wysuszeniu dają surowiec, zwany popularnie czarną hubą brzozową. Stosowano ją już w XVI wieku na wiele dolegliwości. Badania prowadzone w latach 90-tych ubiegłego wieku wykazały aktywność przeciwnowotworową huby. Być może czarna huba brzozowa uważana za tajemniczy słowiańki lecz stanie się cennym surowcem leczniczym.
Głównym składnikiem kory i otrzymywanych z niej wyciagów jest betulina. Nie jest ona okryciem naszych czasów. Po raz pierwszy została wyizolowana w roku 1788. Współczesna badania potwierdzają, że kwas betulinowy zawarty w korze brzozowej niszczy komórki nowotworowe, zwłaszcza śmiertelnie groźnego czerniaka złośliwego. W oparciu o to odkrycie wyprodukowano chroniący skórę krem brzozowy. Z drewna brzozowego uzyskuje się także ksylit, substancję zastępującą cukier i równie słodką jak sacharoza.
Brzoza to drzewo nadzwyczaj przyjazne człowiekowi. Spacer w brzowym lasku niezwykle odpręża. Medycyny, chemicy, farmaeuci mogą korzystać z jej cudownych właściwości jeszcze nie do końca odkrytych. Zachwyca pisarzy, poetów...
„Nim przyjdzie wiosna,
nim miną mrozy, w ciszy kolebce. Nade mną sosna, nade mną brzoza
witkami szepce.”
(Jarosław Iwaszkiewicz)
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
Zostaw ślad po sobie... Będzie mi miło przeczytać. Jeśli chcesz zapytać - pytaj. Chętnie odpowiem.